تکامل تجارت جهانی فرآیندی بی‌پایان است؛ جایی که شرکت‌های چندملیتی برای حفظ مزیت رقابتی خود تلاش می‌کنند و استارت‌آپ‌های فناوری به دنبال برهم زدن ساختار صنایع موجود و تصاحب سهم بازار از رقبای قدیمی هستند.

 

در نسخه ۲۰۲۴ جوایز «مناطق آزاد جهانی سال» از fDi Intelligence، مناطقی مورد تقدیر قرار گرفتند که تمرکز خود را بر ایجاد محیط‌هایی برای جذب شرکت‌های نوآور و صنایع نوظهور گذاشته‌اند. در این نظرسنجی، مناطق آزاد از مزایا، صنایع نوآورانه اولویت‌دار، ابتکارات پایداری و تلاش‌های خود برای ارتقاء شفافیت و بهبود حاکمیت ، گزارشی ارائه کردند.

 

برندگان جهانی

برنده نوآور: منطقه نانینگ (Nanning)در منطقه آزمایشی تجارت آزاد گوانگشی، چین

 

منطقه نانینگ یکی از سه منطقه تشکیل‌دهنده منطقه آزمایشی تجارت آزاد گوانگشی چین است. این منطقه با وسعت ۴۶.۸ کیلومتر مربع، بستری برای حضور شرکت‌های نوآور در اقتصاد دیجیتال، اکوسیستم مالی مدرن و تولیدات پیشرفته را هدف قرار داده است. این منطقه سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی از صنعت داخلی در حال رشد ریزتراشه‌های چین جذب کرده که در پاسخ به محدودیت‌های تجاری آمریکا بر ابزارها و فناوری‌های غربی، توسعه یافته است.

در فاز نخست پروژه Huaxin Zhenbang در این منطقه، این شرکت بسته‌بندی و آزمایش مدارهای مجتمع، در شش برنامه تحقیق و توسعه (R&D) داخلی، سرمایه‌گذاری کرده است. سایر مستاجران نیز در توسعه ظرفیت تولید تراشه‌های حافظه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، در راستای هدف منطقه برای ایجاد خوشه‌ای یکپارچه در صنعت حافظه نیمه‌رسانا.

این منطقه سیاست‌هایی برای پاداش‌دهی به صنعت تعریف کرده، از جمله برنامه‌هایی برای جذب و حفظ استعدادها و حمایت از شرکت‌های تولیدی نوظهور در راه‌اندازی تأسیسات. کاهش مالیات و حمایت مالی از پروژه‌های تحقیق و توسعه نیز در این منطقه فراهم شده است.

 

 

تقدیر ویژه: دبی سیلیکون اوسیس (DSO)، امارات متحده عربی

نوآوری و استارت‌آپ‌ها در DNA دبی سیلیکون اوسیس نهادینه شده‌اند. فعالیت‌های نوآورانه در این منطقه از طریق تأسیسات اختصاصی برای تحقیق و توسعه و همکاری با دانشگاه‌ها حمایت می‌شود. مناطق آزمایشی فناوری درون DSO به شرکت‌ها امکان می‌دهد ایده‌ها و فناوری‌های در حال توسعه مانند خودروهای خودران و راهکارهای شهر هوشمند را آزمایش کرده و پیاده‌سازی کنند.

با زیرساخت‌های فیزیکی گسترده مانند پردیس کارآفرینی فناوری دبی، DSO از استارت‌آپ‌ها از طریق برنامه‌های شتاب‌دهی، مشاوره، شبکه‌سازی و تأمین مالی (از صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر ۵۰۰ میلیون درهمی) حمایت می‌کند.

علاوه بر مشوق‌های موجود دبی، مانند معافیت از مالیات بر درآمد شخصی، DSO دسترسی به شبکه‌ای تخصصی از استعدادها را برای مستاجران فراهم می‌کند. همچنین کارگاه‌ها و رویدادهای نوآوری مانند هکاتون‌ها به طور منظم در محل برگزار می‌شوند. این منطقه با بهره‌گیری از پنل‌های خورشیدی بر روی چندین ساختمان، به پایداری و پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر نیز متعهد است.

 

 

خاورمیانه

برنده: دبی سیلیکون اوسیس، امارات متحده عربی

(شرح داده شده در بالا.)

 

تقدیر ویژه: منطقه آزاد شهر مصدر، امارات متحده عربی

آرمان‌های منطقه آزاد شهر مصدر ابوظبی در همکاری با دانشگاه محمد بن زاید، که در زمینه هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته تخصص دارد، ریشه دارد. این منطقه با پرورش شرکت‌های نوظهور حاصل از پژوهش‌های دانشگاهی به حمایت از شرکت‌های فناوری‌محور آینده می‌پردازد.

 

منطقه آزاد شهر مصدر تمرکز ویژه‌ای بر شرکت‌های علوم زیستی، فناوری‌های پاک (Cleantech) و خودروهای هوشمند خودران دارد. همچنین برنامه‌هایی برای تسهیل استقرار کسب‌وکارها تدارک دیده شده و اخیراً شرکت‌هایی مانند Prepaire Labs (در حوزه کشف دارو) و Attentive Science (سازمان پژوهش قراردادی) وارد این منطقه شده‌اند.

مرکز داده Khazna با ظرفیت ۳۱.۸ مگاوات در این منطقه راه‌اندازی شده که زیرساخت دیجیتال ضروری برای مستاجران را فراهم می‌کند. تمرکز شهر مصدر بر نوآوری در فناوری اقلیمی، به ویژه در جریان میزبانی COP28 در سال ۲۰۲۳، بارزتر شد.

 

 

 

اروپا

برنده: پارک فناوری کراکوف (KTP)، لهستان

پارک فناوری کراکوف (KTP) بازتابی از جذابیت لهستان برای شرکت‌های چندملیتی مشتاق به نوآوری در اروپاست. این پارک با حمایت مرکز نوآوری دیجیتال اروپا، به شرکت‌های تولیدی کمک می‌کند تا نوآوری‌های صنعت ۴.۰ (Industry 0.4) را کشف و مزیت رقابتی خود را افزایش دهند.

 

این منطقه علاوه بر داشتن برنامه‌های شتاب‌دهی و پرورش استارت‌آپ‌ها، در صنایع علوم زیستی، فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و حمل‌ونقل نسل آینده تمرکز دارد. در نیمه نخست سال ۲۰۲۴، ۳۱ سرمایه‌گذاری به ارزش مجموع ۲۵۳ میلیون یورو در KTP انجام شد.

از جمله شرکت‌هایی که در این منطقه مستقر شدند می‌توان به Stryker Poland Manufacturing (متخصص تجهیزات پزشکی آمریکا) و SBS Technology (در حوزه ماشین‌آلات صنعتی و باتری خودروهای الکتریکی) اشاره کرد.

 

تقدیر ویژه: منطقه نوآوری و فری‌پورت منطقه شهری لیورپول

بریتانیا در سال‌های اخیر سیاست‌هایی برای تشویق سرمایه‌گذاری در مراکز تخصصی خود اعمال کرده است. منطقه شهری لیورپول، علاوه بر داشتن منطقه آزاد، دارای منطقه نوآوری نیز شده و مشوق‌هایی برای شرکت‌های فعال در نرم‌افزارهای گمرکی، حمل‌ونقل خودران، علوم زیستی، مواد پیشرفته، رباتیک و هوش مصنوعی ارائه می‌دهد.

دانشگاه جان مورز لیورپول «Liverpool John Moores» برنامه‌های آموزشی برای توسعه مهارت‌های دکترای تخصصی در زمینه‌های هوش مصنوعی، هوش محاسباتی و اینترنت اشیا برای پیشبرد اهداف کربن‌زدایی ارائه کرده است. انتظار می‌رود برای تحقق هدف خالص کربن صفر تا سال ۲۰۳۵ حدود ۴۵ میلیارد پوند سرمایه‌گذاری نیاز باشد.(بخشی از برنامه توسعه پایدار)

سرمایه‌گذارانی همچون Tritax Symmetry، MiraStar و Harworth Group بیش از ۱۰۰ میلیون پوند در منطقه آزاد لیورپول سرمایه‌گذاری کرده‌اند. شرکت‌های داروسازی محلی مانند TriRx و AstraZeneca نیز تمایل به سرمایه‌گذاری در این منطقه نوآوری نشان داده‌اند.

 

 

 

آسیا-اقیانوسیه

برنده: منطقه نانینگ در منطقه آزمایشی تجارت آزاد گوانگشی، چین

(شرح داده شده در بالا.)

 

آمریکا

برنده: منطقه آزاد ZPE Ceará، برزیل

بسیاری از مناطق آزاد قرار است به کانون‌های نوآوری برای گذار جهانی از سوخت‌های فسیلی به فناوری‌های کم‌کربن تبدیل شوند، اما منطقه ZPE Ceará در شمال شرقی برزیل به‌خوبی این تغییر را نمایان می‌کند. موقعیت راهبردی در کنار بندر Pecém و زیرساخت‌های اختصاصی باعث شده است تا سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای برای تولید هیدروژن سبز جذب کند.

شرکت‌هایی مانند Fortescue Future Industries از استرالیا و Cactus Energia Verde از برزیل هر دو اعلام کرده‌اند که قصد دارند پنج میلیارد یورو برای ساخت نیروگاه‌های هیدروژن سبز سرمایه‌گذاری کنند. این منطقه با معافیت‌ها و کاهش‌های مالیاتی و ساده‌سازی رویه‌های گمرکی به کاهش هزینه‌های عملیاتی این پروژه‌های عظیم کمک می‌کند.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌هایی مانند سیستم‌های دروازه خودکار و نظارت ویدیویی 4kنمونه‌هایی از تعهد این منطقه به نوآوری است. ZPE Ceará هدف دارد تا سال ۲۰۵۰ به کربن خنثی برسد و در این مسیر روی انرژی‌های تجدیدپذیر مانند مزارع خورشیدی و بادی سرمایه‌گذاری می‌کند. این منطقه در جوایز پایداری fDi نیز تقدیر ویژه دریافت کرد.

تقدیر ویژه: منطقه آزاد متروپولیتانا، کلمبیا

یکی از پیش‌نیازهای ایجاد اکوسیستم نوآور، زیرساخت کافی فیزیکی و دیجیتال است. منطقه آزاد متروپولیتانا (ZFM) در بوگوتا، پایتخت کلمبیا، این نیاز را برآورده کرده و دارای امکانات پیشرفته و خدمات میزبانی مشترک «colocation services offered» ارائه شده توسط مراکز داده Scala Data Centres و Odata Colombia است.

دسترسی به این خدمات و شبکه‌های پرسرعت، به منطقه آزاد متروپولیتانا (ZFM) کمک کرده است تا جایگاه مناسبی برای شرکت‌های فناوری اطلاعات و ارائه‌دهندگان خدمات برون‌سپاری پیدا کند. موقعیت این منطقه در ناحیه کلانشهری بوگوتا نیز آن را برای جذب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر از سوی شرکت‌های لجستیکی آماده کرده است. در مارس ۲۰۲۴، ZFM موفق به دریافت گواهینامه منطقه آزاد کربن خنثی از شریک مشاوره زیست‌محیطی خود، «لا ترسرا میرادا»، شد.

 

منبع :

https://www.fdiintelligence.com/content/af2e6a36-a267-5603-99f4-bb6c9961133a